Çölyak Hastalığı için Aşı Tedavisi çalışmaları hakkında,
ÇÖLYAK HASTALIĞI İÇİN AŞI TEDAVİSİ
Günümüzde çölyak hastaları için tek tedavi glütensiz beslenmedir. Beslenme ve diyetetik alanında olan yeni gelişmelerde hastalar için glütensiz beslenmeyi oldukça kolaylaştırmaktadır. Ancak bazı hastalar için glütensiz beslenme gerçeğine tutunmak günden güne daha zor olmaya başlamaktadır. Bu yüzden Çölyak tedavisinde; araştırmacılar farklı tedavi arayışına girmektedir. Bu tedavi yöntemlerinden biri de henüz araştırma safhasında olan Çölyak aşısıdır Çölyak aşısı immünoterapinin farklı bir türüdür. Yani kişinin kendi immün (bağışıklık) sistemini kullanarak hastalığın tedavi edilmesini veya önlenmesini sağlamaktadır. Aşı; yeni bir tür olan tedavi edici aşılar sınıfına girmektedir. Çölyak hastası olan veya HLA-DQ2.5 pozitif olan hastalara uygulanması beklenmektedir. Bu aşı genel olarak glütenin etkisinden çölyak geni olan HLA-DQ2.5’in korunması üzerine tasarlanmaktadır. Aşı içeriğinde; büyük glüten proteininin 3’lü peptit kısmı vardır. Bu protein; Çölyak hastalığında çeşitli semptomlara ve bağırsak harabiyetine neden olan T-hücre reaksiyonuna yol açmaktadır. T-hücreleri normal durumda hastalığa karşı savaşan hücrelerdir. Fakat Çölyak hastalığında glüten peptitleri vücutta tespit edildiği anda ters şekilde çalışarak vücuda karşı savaşa geçmektedir. Çölyak aşısı üzerine yapılan çalışmada.38 glütensiz beslenen katılımcının bir kısmına haftada 2 gün aşı uygulanmaktadır. Diğer bir kısmına ise; aşı benzeri placebo uygulanmaktadır. İlk doz uygulandığında T-hücreleri aktive olmaktadır. Fakat tedavi sonlandırıldığında vücuda zarar veren T-hücrelerinin aşı ile aktive olmadığı gözlemlenmektedir. Bu hastalar glüten ile beslendiğinde T-hücreleri aktive olmayarak vücuda zarar vermemektedir. Bununla birlikte; yapılan biyopsiler sonucunda aşının bağırsağa zarar vermediği tespit edilmektedir. Bu çalışmanın sonucunda; ilk defa glüten proteini kullanılarak kişinin kendi immünitesinin tetiklenmesi sağlanmaktadır. Bu sayede kişinin kendi vücut hücrelerine saldırılmasının önüne geçilmektedir. Aşı; vücuttaki komplikasyonlara yol açan, bağırsak harabiyetine götüren ilgili immün sistem bölümünü hedef almakta, immün sistemin diğer bölümlerini etkilememektedir.Bu da diğer hastalıklardaki immünoterapi tedavisinden farklı olarak tüm immün sistemin baskılanmamasını sağlamaktadır. Hastalıklara karşı bağışıklığı düşürmemektedir. Aşı faz 1b aşamasını başarıyla tamamlamakta önümüzdeki yıl faz 2 aşamasına daha çok katılımcı ile geçmesi hedeflenmektedir. Ancak aşıların piyasaya sürülmesi için faz 3’ü bitirmesi gerektiği göz önünde bulundurulduğunda aşının piyasaya çıkışı yakın bir gelecekte görünmemektedir.
KAYNAKLAR: Anderson, R.P., ImmusanT, Inc. Safety and Tolerability of Nexvax2 in Subjects With Celiac Disease, 2017. Gottlieb, K., Dawson, J., Hussain, F., Murray, J.A. Developments of drugs for celiac disease: review of endpoints for phase 2 and 3 trials, Gastroenterology Report, 3(2), 2015, 91–102. https://www.beyondceliac.org/research-news/View-Research-News/1394/postid--51390/